Kadınların Tarih Boyunca Suskunluğuna İki Örnek: Sessizlik ve Ophelia

Öz

Tarih yazımının erkeklerin tekelinde olduğu ve erkeklerin tarihini anlattığı uzun

süredir tartışılmaktadır. Bu önermeden yola çıkarak tarih yazımına bakıldığında

“özel alanla” sınırlandırılmış kadınların, resmi ideolojiler ve “kamusal hayatın”

yürütücüsü erkeklerin tarihi içinde yer almasının gerçekten de çok zor olduğunu

görürüz. Oysa tarih yazımı, artık sadece “history” erkeğin tarihini değil, “herstory”yi

yani kadınların kişisel tarihlerini de hesaba katmak zorundadır. Çünkü erkeklerle aynı

dönemde yaşamış olsalar da kadınların öyküsü bambaşka bir tarih bakışı içermektedir.

Bu duruştan hareketle drama ve tiyatro da kadını ve kadının tarihini şiirsel dili

vasıtasıyla yeniden oluşturmaya başlamıştır. Bu makalede kadını sessizliğe mahkum

eden erkek dünyasını ve kadınların bu sistemdeki var olma mücadelelerini anlatan

iki oyun incelemiştir. Bunlardan birincisi Mario Buffini’nin yazdığı ve XI. yüzyıl

İngiltere’sinde yaşamış bir Kraliçe olan Ymma üzerinden anlatılan “Sessizlik”, diğeri

ise Hamlet’i -Shakespeare’in önemli tüm kadın karakterlerini de oyuna sokarakyeniden

okuduğu/yazdığı Byrony Lavery’nin “Ophelia” adlı oyunudur. Bu oyunlarda

iktidara yakın kadınlar, kadınların tarihi, erk, şiddet, cinsel istismar, arzu nesnesi olma,

yok sayılma/yok edilme, ilişkiler hiyerarşisinde kadınların mücadelesi ve resmi tarih

ile anlatılan tarih eksenlerinden ele alınmaktadır. Erke bu kadar yakın olmalarına

rağmen çok uzağında durduğu var sayılan, erkin kendisini var etmek için ihtiyacı

olan nirengi noktalarından birisi olan kadınların, tarihte ve erkeklerin baş rolü ele

aldıkları kamusal alan içinde yok sayılmalarına rağmen, aslında tam da sessizlikleri

vasıtasıyla bu yok edici oyunda var olabilmelerinin nedeni belki de Darwin’in evrim

kuramının yeniden yorumlanışına tekabül eder: “Güçlü olan değil, uyum sağlayan

hayatta kalır.”

Bu iki feminist okuma, formalist dramaturji incelemesi yöntemiyle değerlendirilmiştir.

Söz konusu inceleme vasıtasıyla yerli dramatik yazımda son yıllarda son derece

popüler olan “tarihte yaşamış güçlü kadınların öykülerini, ya kurban ya da bir entrika

silsilesi içinde erkekleşmiş ve olumsuzlanmış kadınlar” olarak ele alma anlayışına da

yeni bir bakış getirilebileceği umulmaktadır.